Golgota praska. Miejsca represji NKWD I UB w Warszawie
9 marca w Czytelni Naukowej X przy ul. Skoczylasa 9 odbyła się prelekcja pana Marcina Łaszczyńskiego z Instytutu Pamięci Narodowej pt. „Golgota praska. Miejsca represji NKWD i UB w Warszawie”. W 1944 roku po wkroczeniu na Pragę wojsk sowieckich pojawiły się oddziały NKWD, które wraz z polską bezpieką rozpoczęły wprowadzanie władzy ludowej w Warszawie. Wyłapywano i aresztowano żołnierzy i działaczy podziemia antykomunistycznego, niepodległościowego i osadzano ich w aresztach i katowniach. W tym celu zajmowano szkoły, akademiki, więzienia. Wysiedlano lokatorów z kamienic, mieszkania zamieniano na pokoje przesłuchań, piwnice stawały się aresztami i miejscami tortur, a podwórka – miejscami kaźni, mordów i pochówków ofiar. Miejsca represji komunistycznych na Pradze znajdowały się przy ulicach: Strzeleckiej 8, dawniej ul. Środkowej 13 ( główna siedziba NKWD w Polsce w latach 1944-1945, następnie areszt Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego, Namysłowskiej 6 ( więzienie karno-śledcze nr III, tzw. „Toledo”), Sierakowskiego 7 (siedziba NKWD, następnie WUBP), 11 Listopada 66 i 68 (sowiecki Trybunał Wojenny, areszt śledczy), Cyryla i Metodego 4 (Stołeczny Urząd Bezpieczeństwa Publicznego, następnie siedziba Milicji Obywatelskiej), Jagiellońskiej 38 w budynku gimnazjum im. Władysława IV (Trybunał Wojenny Armii Czerwonej). To niestety, nie wszystkie miejsca na Pradze, w których dokonywano zbrodni komunistycznych. O rozmiarach tych zbrodni świadczą liczby: ok. 100 wydawanych wyroków dziennie, od kilkuset do 2000 miesięcznie deportacji na Wschód, w samym tylko „Toledo” ok. 1000 zamordowanych osób. Dokładnej liczby ofiar nie poznamy nigdy, tak, jak i wszystkich miejsc potajemnych pochówków. Na pewno wiadomo, że szczątki ofiar komunistycznych sądów znajdują się na Cmentarzu Bródnowskim, prawdopodobnie również na cmentarzu cholerycznym, na dziedzińcu Liceum im. Władysława IV, na terenie więzienia „Toledo”, przy ul. Strzeleckiej 8, przy ul. 11 Listopada w okolicach rogatki bródnowskiej i nasypu kolejowego. O wszystkich tych budzących grozę miejscach opowiadał pan Marcin Łaszczyński. Opowiedział również wzruszającą historię więźniarki aresztu przy ul. Strzeleckiej 8 oraz więzienia „Toledo”. To w niej zakochał się 29 letni skazaniec, który obserwował ją z celi śmierci, gdy chodziła po więziennym spacerniaku. Rzucał jej przez zakratowane okno grypsy. Była to ostatnia miłość żołnierza niezłomnego. Został powieszony, a jego ciało pochowano na Bródnie. Bohaterka tej wzruszającej historii 28 lutego 2020 r. wzięła udział w otwarciu Izby Pamięci IPN „Strzelecka 8”. To tam będzie można zobaczyć skalę komunistycznych represji.